Finansal Teknoloji Kavramları
Fintek (Fintech): Finansal Hizmetlerin (finance) ve teknolojinin (technology) İngilizce kelimelerin birleşimini ifade eder. Bu terim genellikle geleneksel bankacılık ve finansal kurumların dışında, teknolojiye dayalı girişimler ve şirketler tarafından sunulan yenilikçi finansal ürün ve hizmetler için kullanılır. Fintekler dijital bankacılık, ödeme sistemleri, doğrudan kredi verme, yatırım platformları, sigorta teknolojileri, blockchain ve kripto para birimleri gibi çeşitli alanlarda faaliyet gösterir.
Regtech (Regülasyon Teknolojileri): Finansal düzenlemeleri takip etmek ve uyum sağlamak için kullanılan teknolojilerdir. Bu teknolojiler genellikle yapay zeka ve veri analitiği temellidir.
PF (Ödeme Kuruluşu) Payment Facilitator: Online ortamda ödemeye aracılık eden kurum ve kuruluşlara verilen isimdir. Bankacılık işlemlerinde ödeme sistemleri entegrasyonlar konusunda aracılık eder. Ödeme kuruluşlarının amacı üye işyerlerinin fiziksel veya internet ortamında kredi kartıyla yapılan ödeme işlemlerinde avantajlar sunarak müşteri memnuniyetini arttırmaktır.
Ödeme Ağ Geçidi (Payment Gateway): Müşterinin ödeme yapmasını ve işletmenin ödeme almasını sağlayan sistemdir. Kredi kartı veya banka kartı kullanılarak yapılan alışverişlerde, bankalar tarafından sağlanan yüksek güvenlikli bağlantılara ödeme geçidi ismi verilmektedir. Sanal POS’lar aracılığı ile yapılan ödemelerde müşteri, işletme, altyapı sağlayıcı ve banka arasında çeşitli bilgilerin transfer edilmesi gerekir. Bu süreç içerisinde de müşterinin bilgileri korunmalıdır. Bilgilerin korunmasını ve hızlı bir şekilde iletilmesini sağlayan sisteme ise ödeme ağ geçidi adı verilir.
Dijital Banka: Neobank (Sanal Banka): Tüm finansal işlemlerin dijital ortamda gerçekleşmesini sağlayan yeni nesil bankacılık sistemidir. Fiziksel şubesi bulunmayıp, bilgisayar, tablet ve telefon üzerinden tüm bankacılık işlemleri gerçekleştirilebilir. Ülkemizde faaliyette bulunan dijital bankalar Enpara, Cepteteb, Hayat Finans, TOM vb.
Alıcı Banka (Acquirer Bank): Ödemenin alınacağı POS’un bağlı olduğu banka yani POS’un bankasıdır. Acquirer bank POS cihazı üzerinden müşterinin kredi kartından ödeme alır ve anlaşmaları doğrultusunda satıcıya aktarır.
Kart Bankası (Issuer Bank): Kredi kartı, debit kart ve ön ödemeli kart gibi çeşitli kartları basan müşterisine veren bankalara denir.
Banka Kartı (Debit Kartı): Hesapta bunun paranın nakit çekilmesi, alışveriş yapılması veya borç ödenmesi gibi işlemlerin yapılmasını sağlayan kartlara denir.
Kredi Kartı: Banka veya finans kuruluşlar tarafından müşterilere verilen belirli bir kredi limiti dahilinde alışveriş yapmayı ve nakit para çekmeyi sağlayan kartlara denir.
POS (Ödeme Noktası) Point of Sale: Alınan ürün veya hizmet karşılığında banka kartı, kredi kartı ya da NFC ile temassız işlem özelliği sayesinde ödeme yapılabilmesine olanak tanıyan cihazlara denir.
POS Terminali: POS cihazlarına verilen diğer bir isimdir.
Sanal POS (VPOS): İnternet veya e-ticaret alışverişinde ödeme sırasında kredi kartı ve banka kartı kullanımında fiziki POS cihazlarının yerine kullanılan bir yazılım veya dijital bir ödeme noktasıdır.
Mobil POS (MPOS): Mobil cihazlar üzerinden ödeme kabul etme işlemidir. Geleneksel POS terminallerinden farklı olarak, MPOS taşınabilir cihazlar kullanılarak ödemelerin kabul edilmesine olanak tanır. Bu cihazlar genellikle bir akıllı telefon veya tablet üzerinde çalışan bir uygulama ve bir kart okuyucudan oluşur. MPOS cihazları genellikle NFC teknolojisini, manyetik şerit okuyucularını veya çip kart okuyucularını destekler.
NFC (Near Field Communication): NFC teknolojisi, kablosuz iletişim için kullanılır. Kart veya akıllı telefonun bir POS terminaline yaklaştırarak ödemenin gerçekleştirilmesidir.
Üye İşyeri (Merchant): Bankalar veya ödeme kuruluşu gibi kuruluşlarla ile sözleşme yaparak, gerekli sorumlulukları yerine getirip fiziksel veya sanal POS sahibi olan gerçek veya tüzel kişilerdir.
Ters İbraz (Chargeback): Kartı sahiplerinin yapmış oldukları işlemler karşısında iş yeri ile sorun yaşarsa veya işlem müşteri tarafından gerçekleştirilmemiş olduğunu tespit ederlerse; bu işlemlerle ilgili olarak kartı veren bankaya yaptıkları resmi itiraza denir.
BKM (Bankalararası Kart Merkezi): Kartlı ödemelere ilişkin ortak sorunlara çözüm bulmak için banka ve kredi kartları kural ve standartlarını geliştirmek amacıyla kurulmuş bir kuruluştur. Ödeme sistemi ile banka kartları, kredi kartları ve ön ödemeli kartlarla yapılan işlemler dolayısıyla bankalar ve kart faaliyeti gerçekleştiren diğer kuruluşlar arasındaki ödemelerin gerçekleşmesi için gerekli takas ve mutabakat hizmeti sunar.
BKM Express: Kart sahiplerinin, kartlarını kaydederek kart bilgilerini internette paylaşmadan alışveriş yapabilmelerine olanak sağlayan ödeme sistemidir. İşlem yapılabilmesi için işyerinin BKM Express üyesi olunması gerekmektedir.
TÖDEB (Türkiye Ödeme ve Elektronik Para Kuruluşları Birliği): Ödeme ve menkul kıymet mutabakat sistemleri, ödeme hizmetleri ve elektronik para kuruluşları hakkında kanun hükümlerine göre 2020 yılında kurulmuştur. Tüzel kişiliği haiz kamu kurumu niteliğinde bir meslek kuruluşudur.
İşyeri Kayıt Sistemi (İKS): Ödeme işlemlerine ilişkin süreçlerin kolaylaştırılması ve ödemeler alanında dolandırıcılık ve kötü niyetli kullanım faaliyetlerinin önlenmesi amacıyla, BKM nezdinde elektronik ödeme kabul eden iş yerleri ile ilgili bilgilerin tutulduğu sistemini ifade etmektedir.
Kart Şeması (Ödeme Şeması): Bir kart sistem kuruluşunun işleyişini destekleyen altyapı ve ödeme sisteminden bağımsız olarak, kartlı ödeme işlemlerinin gerçekleştirilmesini sağlayan kurallar, uygulamalar, rehberler ve standartlar bütününü ifade eder.
Kart Markası (Card Brand): Bir kartın üzerinde bulunan ve kartın hangi şemaya ait olduğunu belirten markadır. Visa, Mastercard, Maestro, American Express, Troy gibi kart markaları vardır.
Kart Programı (Kart Ailesi): Ülkemizde banka kartları ve kredi kartları 9 kart ailesi bulunmaktadır. Bunlar alfabetik olarak Advantage, Axess, Bonus, World, CardFinans, Maximum, Paraf, SağlamKart, Ziraat Bankkart Combo kart programlarıdır.
EMV (Europay, Mastercard, Visa): Çip kartı teknolojisi kullanılan kredi kartları ve banka kartları ödemelerini düzenleyen uluslararası bir standarttır. Bu kartlar manyetik bant ve entegre çip taşımaktadır. Bu çipler yeni nesil POS cihazlarında geçerli olduğu gibi, NFC kullanarak temassız ödeme yapmayı da imkan vermektedir.
Mail Order (Mail Order – Telefon Order (MOTO)): Sanal veya fiziksel POS cihazının mevcut olmadığı durumlarda kredi kartı ile ödeme almaya izin veren, bir form doldurulmasıyla gerçekleşen, kart şifresi yerine kart sahibinin imzasıyla onaylanan ödeme işlemidir. Postayla alışveriş veya telefonla alışveriş gibi isimleri de vardır
ISO 8583 Mesajlaşma: Debit kart veya kredi kartı ile işlem yapıldığında kart bankasından provizyon alınması ve takas kayıtlarının gönderilmesini sağlayan mesajlaşma altyapısı ISO 8583 standartını kullanmaktadır. Kısaca ödeme sistemlerinde bankalar arası haberleşmeyi sağlayan standart mesajlaşma sistemidir.
CVV Kart Doğrulama Değeri (Card Verification Value): Kredi veya banka kartının arkasında bulunan üç veya dört haneli güvenlik kodudur. CVV, kart sahibinin fiziksel olarak kartı elinde bulundurduğunu doğrulamak için kullanılır. İnternet alışverişlerinde veya telefonla yapılan işlemlerde kart sahibinin kart bilgilerini bildiği varsayılarak ödeme yapmasını engellemek için kullanılır.
CVV2: Mastercard ve Visa gibi kart markaları tarafından kullanılan güvenlik kodunun adıdır. CVV2'nin amacı, internet alışverişlerinde veya telefonla yapılan işlemlerde kartın fiziksel olarak elde bulundurulduğunu teyit etmektir. CVV2, kartın arka yüzünde bulunur ve CVV ile aynı amaca için kullanılır.
CVC (Card Verification Code): American Express kartlarında kullanılan üç veya dört haneli güvenlik kodudur. CVV ve CVV2'nin işleviyle aynıdır, yani kartın fiziksel olarak elde bulundurulduğunu doğrulamak için kullanılır. American Express kartlarında genellikle kartın ön yüzünde ve kart numarasının sağında yer alır.
PAN (Kişisel Ağ Bağlantısı) Personal Area Network: Cihazlar arasında kablosuz bağlantı kurmak için kullanılan bir ağdır.
OTP (Tek Kullanımlık Şifre) One Time Password: Ödeme, üyelik, oturum açma gibi işlemlerde kimlik doğrulaması yapabilmek adına e-posta veya SMS ile gönderilen ve belli süreli kullanım hakkı olan paroladır.
SSL Sertifikası (Secure Sockets Layer): Bir web sitesinin kimliğini doğrulayan ve sunucuya gönderilen bilgileri şifreleyen dijital bir sertifikadır. Şifreleme, verileri şifresi kırılamayan ve sadece doğru şifre çözme anahtarıyla okunabilir hale çevrilebilen bir formatta bir araya getirme sürecidir. Böylece kullanıcıların siteye olan güvenini artar.
Takas: Sisteme gönderilen transfer emirlerinin aktarımı, bu emirlerin karşılıklı olarak iletilmesine aracılık edilmesi, bazı sistemlerde mutabakat öncesi provizyon alınması ve sisteme giren ödeme emirlerinin netleştirilmesini ifade etmektedir.
Mutabakat: Satıcı tarafından işleme konu menkul kıymet veya finansal ürünün alıcıya aktarılması, bunun karşılığında alıcının da söz konusu işleme ilişkin ödemeyi satıcıya aktarması sonucu işleme ilişkin tarafların yükümlülüklerini yerine getirmesi ve işlemin sonlanması anlamına gelmektedir.
Provizyon (Otorizasyon Mesajı): İşlem detayını içeren ve işyeri tarafından kart hamilinin bankasına, limit/hesap müsaitliği başta olmak üzere diğer unsurları da değerlendirme olanağı sağlayan onay prosedürüdür. Bu talebi alan kart hamili bankası işleme onay verebilir veya işlemi reddedebilir.
Otorizasyon: Banka veya kredi kartı ile elektronik olarak işlem yapılmadan önce ilgili ödeme kuruluşundan işleme onay alınması sürecidir. Para çekme işleminin fiziksel POS veya sanal POS aracılığıyla bankaya iletildikten sonra bankanın olumlu cevabıyla başarıyla sonuçlanmasıdır. Otorizasyon işleminden sonra satış tamamlanmış ve satış için gerekli tutar kart sahibinin kredi hesabından düşülmüş olur.
Ön Ödeme (Prepaid): Herhangi bir banka hesabına ihtiyaç duymadan, karta yatırılan para kadar harcama yapılabilen bir ödeme aracıdır.
Para iadesi (Cashback): Cashback özelliğine sahip olan kartlar ile yaptığınız harcamalar belli bir oranda karta geri ödenmesidir. Cashback yapan kartlar farklı anlaşmalar sonucunda farklı iade tutarlarını destekleyebilir. Cashback müşterilerin alışverişlerinden tasarruf etmelerini sağlayarak, hem tüketicilere hem de işletmelere fayda sağlayan bir ödül sistemidir.
Ön Ödemeli Kart: Banka hesabına ihtiyaç duymadan harcama yapmayı, bir ürün ya da hizmet almayı sağlar. Hediye kartı, yemek kartı, seyahat kartı gibi birçok türü vardır. Ön ödemeli kart, içerisine para ya da kredi yükleyerek çalışmaktadır.
Gün sonu: Gün içinde yapılan kredi kartı işlemlerinin toplu olarak bankaya gönderilmesi işlemidir.
ÖKC (Ödeme Kaydedici Cihaz): Yapılan satışların fiziksel ve dijital ortamda kayıt altına alınmasını sağlayan mekanik ve elektronik yazar kasadır.
BIN (Bank Identification Number): Amerikan Ulusal Standartlar Enstitüsü (ANSI) ve Uluslararası Standardizasyon Örgütü (ISO) tarafından ödeme kartı veren kurumları belirlemek amacıyla geliştirilmiş bir numaralandırma sistemidir. Kredi kartları 16 rakamdan oluşup, ilk 6 veya 8 hanesi, BIN kodunu oluşturur.
On-Us: Kartı düzenleyen banka ile karttan ödeme işlemini alan bankanın aynı olduğu durumlarda yapılan işlemlere on-us işlem denir. Bu ödemeler BKM üzerinden takasa çıkmadığı için genellikle maliyeti düşüktür.
Not-On-Us: Kartı düzenleyen banka ile karttan ödeme alan bankanın farklı olduğu durumlarda yapılan işlemlere not-on-us işlem denir. BKM takas sistemi üzerinden bankaların kendi arasında mutabakat yapıldığı için maliyeti daha yüksektir.
3D Güvenlik Sistem: 3D secure, elektronik ticaret işlemlerinin güvenliğinin artırılması amacıyla geliştirilmiş uluslararası güvenlik istemidir. İşlemi yapanın kimliği dışında SMS gibi bir kod ile kimlik doğrulamayı sağlar. Bu sistem sayesinde hem kart sahipleri hem de üye işyerleri olası sahtekarlıklara karşı güvence altına alınır.
PCI-DSS (Payment Card Industry-Data Security Standard): Ödeme Kartı Endüstrisi Veri Güvenliği Standardı anlamında olup, kredi kartı veya banka kartlarıyla yapılan işlemlerde, kartlar ve kart sahipleriyle ilgili verilerin güvenliğini sağlamak ve bu verilerin kötü niyetli kullanımını önleme amacı taşıyan güvenlik prosedürüdür. Ödeme işlemleri sırasında kart bilgilerinin güvenliğini sağlamak için kullanılır.
MPI (Merchant Plug-in): Üye işyerlerinin 3-D secure bağlantısını sağlayan yazılım bileşenidir. e-ticaret sitesi eklentisi olarak kredi kartı ile yapılan işlemlerde fraude işlemleri önlemeye yardımcı olmak amacıyla 3-D güvenlik doğrulamalarını kolaylaştırmak üzere tasarlanmış bir yazılım modülüdür.
HSM (Hardware Security Module): Donanım Güvenliği Cihazı anlamında olup, kriptografik işlemleri gerçekleştirmek, hassas ve çok önemli verileri güvenli bir şekilde saklamak için kullanılan özel bir donanım cihazıdır. Bu cihazlar, kriptografik anahtar yönetimi, şifreleme, dijital imza, kimlik doğrulama ve diğer güvenlik işlevleri için geliştirilmiştir. HSM’ler, yüksek güvenlik standartlarına sahip, fiziksel olarak korunan ve sıkı kontrol altında olan bir ortamda çalışırlar. HSM’ler saldırılara karşı savunma sistemleri (Tamper Protection) yeteneği vardır. Herhangi bir müdahaleye karşı kendi kendilerini sıfırlama özelliğine sahiptirler. Böylece çok kritik veriler başkalarının eline geçilmesi engellenmektedir.
MCC (Merchant Category Code): Satıcı Kategori Kodu anlamında olup, işletmelerin faaliyetlerini sınıflandırmak için kullanılan 4 haneli kod bilgisidir. Bu kodlar ile işletmeleri standart olarak sınıflandırılır. Böylece vergilendirme, fraud ve finansal işlemlerin önceliklendirme gibi işlemlerin düzenlenmesi ve yürütülmesine yardımcı olur.
Dijital Cüzdan: Kullanıcıların kredi kartı, banka kartı bilgileri, banka hesap bilgileri ve kripto para birimi gibi çeşitli ödeme yöntemlerini saklamasına olanak tanır. Önemli ve kritik işlemlere ait veriler için güvenli bir depo görevi gören bu yazılım tabanlı platform, çevrim içi işlemlerin gerçekleştirilmesi için uygun bir merkez sağlar.
Elektronik Para: Ödeme kurumu tarafından kabul edilen fon karşılığı ihraç edilen, elektronik olarak saklanan, ödeme işlemlerini gerçekleştirmek için kullanılan ve gerçek ve tüzel kişiler tarafından da ödeme aracı olarak kabul edilen parasal değerdir.
EBT (Electronic Benefit Transfer): Devletin sağladığı işsizlik ödeneği, gıda yardımı ödeneği gibi elektronik olarak ödenmesini sağlayan sistemleri ifade eder.
Açık Bankacılık: Müşterilerin finansal bilgilerini müşterilerin izini dahilinde, üçüncü parti kurumların erişimine izin veren güvenli bir hizmet modelidir. Böylece farklı bankalardaki hesapları tek uygulama üzerinden görüntülenebilir, hesap hareketleri görüntülenebilir ve bakiyeleri sorgulanabilir. Farklı bankalardaki hesaplardan para transferi işlemleri yapılabilir.
Platform Bankacılığı (Pazaryeri Bankacılığı) (BaaP): Geleneksel bankacılık, bankaların müşterilerine şube, ATM, internet bankacılığı ve mobil uygulama gibi kendi kanallarından kendi finansal ürünlerini sunarken, Platform bankacılığında bankanın kanallarını bir pazar yeri olarak görüp bu pazar yerinde farklı hizmetlerin de satışını yapmayı sağlıyor. Banka bu şekilde müşterilere kendi platformunda kalarak farklı alanlardaki ödeme ve satın alma işlemlerini de yapabilme kolaylığı sunmuş oluyor. Platform bankacılığı çoğu zaman açık bankacılık ile karıştırılabiliyor. Açık bankacılık, kısaca daha iyi ve kişiselleştirilmiş bankacılık deneyimleri için kişisel verilerin üçüncü partilerle, müşterinin izin vermesi koşuluyla paylaşılması anlamına geliyor. Platform bankacılığı ise açık bankacılığın imkanlarından yararlanarak bu deneyimleri ve daha fazlasını bankanın dijital kanallarında sunmayı hedefliyor.
Servis Modeli Bankacılığı (BaaS : Banking as a Service): Bankaların, ürün ve hizmetlerini banka dışı şirketlerin kullanımına sunmasını ifade etmektedir. Bu sayede, müşteriler bankacılık işlemleri için mobil uygulaması veya internet sitesinden ayrılmadan işlem yapabilirler.
Link ile Ödeme: Bir ödeme hizmeti sağlayıcısı veya satıcı tarafından oluşturulan bir bağlantı aracılığıyla yapılan ödeme işlemidir. Bu işlem genellikle çevrimiçi alışverişlerde veya fatura ödemelerinde kullanılır. Ödeme alıcısı, ödeme yapılacak tutarı ve diğer gerekli bilgileri içeren bir ödeme bağlantısı oluşturur ve bu bağlantıyı müşteriye iletir. Müşteri, ödeme bağlantısını tıkladığında, ödeme sayfasına yönlendirilir ve ödeme bilgilerini girerek ödeme işlemi tamamlanır.
Kart Saklama: Kullanıcılar her alışverişinde kart sahibinin adı soyadı, kart numarası ve son kullanma tarihi gibi kart bilgilerini girmek yerine sisteme bu bilgilerini kaydederler. Böylece alışveriş esnasında bilgiler otomatik gelir ve ödeme işlemi gerçekleşir. Bu ödeme işlemi şifre isteme, 3D secure gibi güvenlik adımlarıyla uygulanır. Ödeme kuruluşları tarafından verilen kredi kartı saklama hizmeti, e-ticaret siteleri tarafından alınarak tüketicilere sunulur. Tüketiciler ise kart bilgisi girme süreci olmadan hızlı ödeme yapabilirler ve böylece e-ticaret siteleri daha kolay satış yapma şansına sahip olur.
Müşterini Tanı KYC (Know Your Customer): Müşterilerin kimliklerini ve finansal durumlarını belirlemek için kullanılan bir süreçtir. Bu süreç finansal suçları önlemek ve yasal gereksinimlere uymak için önemlidir.
Findeks Kredi Notu: Kişilerin kredi ve kredi kartı borçları için ödeme alışkanlıklarına yönelik olarak Kredi Kayıt Bürosu (KKB) tarafından hazırlanan bir risk raporudur. Bu rapora bakılarak kişinin ödeme yapma alışkanlığı ile ilgili bilgi edinebilir, taahhüt etmiş olduğu ödemeyi yapıp yapmayacağı konusunda fikir sahibi olunabilir. Findeks Kredi Notu 1-1900 arasında değişir. Not 1’den 1900’e doğru ilerledikçe risk seviyesi azalır.
Risk Merkezi Raporu: Kredi Limit ve borç, bireysel kredi başvuru, telefon ve gecikmeli fatura, ihale yasaklılık, senet ve çek bilgileri ile çek yasaklama ve kaldırma kararlarını içeren Türkiye Bankalar Birliği (TBB) Risk Merkezi tarafından hazırlanan kişiye özgü rapordur. e-Devletten ücretsiz alınabilir.
Sahtekarlık Kalkanı (Fraud Shield): Ödeme sistemlerinde dolandırıcılığı tespit etmek ve önlemek için kullanılan bir güvenlik hizmetidir. Bu hizmet, ödeme işlemlerini izler, potansiyel dolandırıcılık işaretlerini belirler ve şüpheli aktiviteleri tespit ederek önlemler alır. Genellikle ödeme işlemi sırasında kullanıcıların kart bilgileri, IP adresleri, coğrafi konumları ve alışveriş alışkanlıkları gibi verileri analiz eder. Bu analiz sonucunda şüpheli işlemler belirlenir ve bu işlemlerin sahte olup olmadığı değerlendirilir. Şüpheli işlemler genellikle sahte kart kullanımı, büyük miktarlarda veya alışılmadık alışverişler gibi belirtilerle tanımaya çalışan yazım sistemleridir.
Luhn Algoritması (Modulus 10 Algoritması): Bir otorite tarafından üretilen kimlik numarasının doğru olup olmadığını belirlemek için kullanılan bir algoritmadır. Kredi kartı numarası doğrulanması için de kullanılır. Çalışma mantığı 16 haneli olan kredi kartı numarasının çift hanelerde olan her bir rakam toplanır. Tek hanelerde yer alan rakamlar önce 2 ile çarpılır, çarpım sonucu 10'dan büyük olan sayının sonucu çıkan rakamlar toplanır, büyük olmayan rakamlarda toplanır. Tek ve çift basamakta olan toplamlar tekrar toplanır ve sonuç 10'a bölünür. Sonuç tam çıkıyorsa kredi kartı numarası geçerli bir numaradır.
Blockchain: Veriler dağıtık bir yapıda birçok farklı sunucularda tutulur ve kripto paraların temel altyapısını oluşturan teknolojiyi ifade eder.
Kripto Para: Merkezi olmayan dijital para birimlerini ifade eder.
P2P Ödeme (Peer to Peer): Kişilerin doğrudan birbirlerine para göndermelerine imkân veren teknoloji olup, bir kişinin dijital bir platform aracılığıyla paranın bir banka hesabından, kredi kartından, banka kartından veya nakit yükleme ile dijital cüzdana yüklenerek kullanılmasıdır.
e-ticaret (eCommerce ): İnternet üzerinden yapılan alışverişlerin tümüne e-ticaret denilir. e-ticaret sayesinde, müşteriler dünyanın her yerinden ürün ve hizmetlere ulaşabilirken, satıcılar da potansiyel müşteri kitlesini genişletebilir. Bu şekilde, İşletmeler için fiziksel mağazaların sınırlarını aşarak uluslararası alanda da faaliyet gösterebilmek mümkün hale gelir. Genel olarak e-ticaret faaliyetleri aşağıdaki gibi türleri vardır.
B2B (Business to Business): İşletmeler arasında yapılan e-ticarettir.
B2C (Business to Costumer): İşletmeler ile tüketiciler arasında yapılan e-ticarettir.
C2C (Customer to Customer): Tüketiciden tüketiciye yapılan e-ticarettir.
Pazar Yeri (Marketplace): Alıcılar ile satıcıların üçüncü bir taraf aracılığıyla internet üzerinden bir araya getirilmesi ve bu şekilde ürünlerini sergilenmesi ile satış yapılmasını sağlayan bir e-ticaret platformudur. Trendyol, Amazon ve Hepsiburada gibi pazar yerleri vardır.
Abonelik (Subscription) Yöntemi: Eğitim, e-ticaret, pazaryeri, hizmet sektörü, araç kiralama, spor salonları gibi ürün ya da hizmetlerden müşterilerin belirli bir süre kapsamında yararlanmasından dolayı haftalık, aylık veya yıllık gibi düzenli periyotlarda ödeme yapılmasını sağlayan bir ödeme çözümüdür. Abonelik yöntemi sayesinde müşteriler her seferinde kart bilgisi girmek zorunda kalmayacağı için basit ve kolayca ödeme yapmaları sağlanıyor. İşletmeler ise böylece düzenli gelir elde etmektedir.
Sadakat Programı (Loyalty): Şirketler müşterilerinin düzenli satın almaları, daha sık alışveriş yapmaları veya markayla daha sık etkileşim kurmaları için alışveriş yaptıklarında kullanabilecekleri indirim, kupon, puan, geri ödeme gibi çeşitli teşvik programlardır.
Stoksuz e-Ticaret (Dropshipping ): Bu iş modelinde satışı gerçekleştirilen ürünler online olarak tedarikçiden sipariş edilir. Yani stok bulundurmaksızın ürün doğrudan tedarikçiden direkt müşteriye teslim edilir.
SKU (Stock Keeping Unit): Stok kodu anlamında olup, Ürünlere belirli kodlar verilerek ürünlerin takibinin yapılmasını sağlayan yöntemdir. Ürünün farklı özelliklerini, boyutlarını, renklerini veya diğer değişkenlerini yansıtan alfa ve sayı kombinasyonlarından oluşur.
IVR ile Ödeme (IVR Interactive Voice Response): Sesli Yanıt Sistemi sistemi anlamında olup, telefon üzerinden ödemelerin alındığı bir sistemdir. Tüketicilerin, canlı bir kişiyle etkileşime girmeden telefon üzerinden kredi kartı bilgilerini tuşlayıp otomatik ödeme yapmalarına olanak tanır.
Uzaktan Müşteri Edinimi (Digital Onboarding): Finansal kuruluşların yeni müşteri edinimindeki fiziki olarak yapılması gereken prosedürleri (bizzat şubede bulunma, sözleşmeye imza atma, fiziki kimlik gösterme gibi) yapmadan, bu prosedürleri dijital platformlar üzerinden gerçekleştirme sürecine denilmektedir.
