Temel Bankacılık Terimleri

EFT : (Elektronik Fon Transferi) İki farklı banka arasındaki TL cinsinden para gönderme işlemidir.

Havale : Aynı bankanın farklı şubelerine para gönderme işlemidir.

Virman : Bir bankada, aynı kişiye ait iki hesap arasında yapılan para transfer işlemidir.

Swift : (Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication : Dünya Bankalar Arası Finansal Telekomünikasyon Derneği) Dünya çapında birçok ülke ve bankanın üyesi olduğu, uluslararası para transferlerinin güvenli ve hızlı bir şekilde gerçekleşmesi amacıyla kurulmuş bir finansal mesajlaşma ağı ve ödeme sistemidir.

Swift Kodu : Bankaların döviz hesaplarına yapılan transferlerin gerçekleştirilmesini sağlayan uluslararası koddur. Bu kodlar bankalar arasındaki para transferlerini kolaylaştırır ve uluslararası transferler ve ödemeler için gereklidir.

FAST (Fonların Anlık ve Sürekli Transferi) : Merkez Bankası tarafından diğer ödeme sistemlerine ek olarak işletime alınan anlık ödeme sistemidir. FAST ile internet şubesi veya mobil uygulama kullanarak farklı bankalardaki alıcılara TCMB’nin belirlediği işlem limitleri dahilinde, saniyeler içinde 7/24 para gönderebilir ve para alınabilir.

IBAN : (International Bank Account Number) Uluslararası Banka Hesap Numarası anlamında olup, uluslararası standartlara sahip bir banka hesap numarasıdır. Her ülkenin IBAN uzunluğu farklı olabilir ancak en fazla 34 haneden oluşabilir. Bankalardaki her bir müşteri hesap numarasını uluslararası standartta yeknesak bir şekilde tanımlamak suretiyle, para transferlerinin hatasız ve hızlı bir şekilde gerçekleşmesini sağlamak amacıyla oluşturulmuştur.

Swap : İki tarafın belirli bir zaman dilimi içinde farklı faiz ödemelerini veya farklı para birimlerini karşılıklı olarak değiştirdikleri bir takas sözleşmesidir.

Paranın Evrimi : Para geçmişten günümüze Mal Para, Metal Para, İtibari Para, Kaydi Para, Elektronik Para olarak kullanılmıştır.

Banknot : Kağıt para taşıyana, üzerinde yazan miktarın ödenmesinin, Merkez bankaları tarafından basılır.

Plastik Para : Kredi ve banka kartlarını ve nakit yerine geçen diğer benzerleri gruplayan bir terimdir. Plastik para, adını yapıldığı malzemeden alır. Günümüzde kullanımı oldukça yaygın ve ödeme aracı olarak kabul edilmektedir.

Kripto Para : Takas işlemlerinde kullanılabilen, tamamen dijital, şifrelenmiş veya kodlanmış sanal para birimi. Merkezi bir otorite tarafından yönetilmeyen ve yapılan tüm işlemlerin kaydı blockchain teknolojisi ile tutulur.

Kaydi Para : Mevduat parası ismi ile de bilinmektedir. Bu kavram; bankaların oluşturmuş olduğu paraya verilen isimdir. Bankalar ile finansal kuruluşlarına göre çek yazılabilen vadesiz mevduat olarak da isimlendirilmektedir.

ATM : (Automatic Teller Machine) Bankamatik olarak da bilinen otomatik vezne makinesi. 

Döviz : Ülkelerin elinde bulunan madeni ve kâğıt para cinsinden bütün ülke paraları ve bu paralarla ödemeyi sağlayan her türlü hesap, belge ve vasıtaların tümüne denir. 

Efektif : Banknot yani kağıt para şeklindeki bütün yabancı paralara efektif denir. Döviz kavramı içinde, yabancı para cinsinden düzenlenmiş her türlü kâğıt (bono, poliçe, kredi mektubu, havale ve benzeri varlıklar ) ve hesap girerken, efektif kavramı içine sadece nakit yabancı paralar girmektedir.

Kambiyo: Değiştirme, bozdurma, değer ve fiyat anlamına gelmektedir. Bir ülke parasının öteki ülke parasıyla anlatımı, anlamına geldiği gibi, yabancı ülke paraları üzerinden düzenlenen ticari senetler, çek, poliçe, bono gibi belgeleri de içerir. Ülkemizde kambiyo ve döviz aynı anlama gelmektedir. Her türlü yabancı para, belge ve araçları bu kavramlarla ifade edilmektedir.

Kur: Ulusal paranın yabancı paralar karşısındaki değerine yani fiyatına denir.

Konvertibilite : Bir ülke parasının altına veya diğer ülke paralarına, adına kur ya da parite denilen bir ölçü çerçevesinde dönüştürülebilmesi anlamına gelir.

Bilanço : Bilanço, işletmenin belli bir tarihteki varlıklarını ve bu varlıkların sağlandığı kaynaklarını gösteren mali bir tablodur. Bilanço aktif ve pasif olmak üzere iki temel bölümden oluşur. Aktif bölümü, bir şirketin bir tarihteki varlıklarını gösterirken, pasif bölümü ise bir şirketin borçlarını ve öz kaynaklarını gösterir.

Mizan : ​Bir işletmenin hesapların belirli tarihlerde, borç ve alacak toplamlarıyla bakiyelerinin tabloya toplu olarak yazılmasıyla oluşan özet bir mali tablodur. Mizan, hesapların gerçek duruma uygunluğunu, kurallara göre çalıştığının kontrol edilmesini de sağlamaktadır.

Gelir Tablosu : Bir işletmenin belirli bir hesap döneminde elde ettiği gelirle, yaptığı giderleri tasnifli bir şekilde gösteren ve dönem faaliyetlerinin net sonucunu, kar ve zarar olarak özetleyen bir tablodur. 

Hesap : Bir şirketin gelir ve giderlerini, varlıklarını, borçlarını ve diğer finansal aktivitelerini kaydederek bir bilanço ve gelir tablosu gibi diğer finansal belgeleri oluşturmak için kullanılan çizelgedir.  

Skont : Bankacıların finansçıların muhasebedeki tek düzen hesap planında hesap numaralarıdır. 

BSMV : (Banka ve Sigorta Muamele vergisi) Bankalar tarafından faiz, komisyon ve ücret gelirleri üzerinden %5 oranında yapılan vergi kesintisidir. BSMV mükellefleri, bankalar, sigorta şirketleri, ve aracı kuruluşlar olup, yadsıtılabilen bir vergi olduğundan söz konusu hizmeti kullanan müşterilerine bu vergiyi yansıtırlar.

Arbitraj : Piyasalar arasındaki fiyat farklılıklarından yararlanarak döviz, hisse senedi ya da kıymetli madenleri alıp satmak suretiyle kâr elde etmek.

Mevduat : Banka ve benzeri kredi kurumlarına istenildiğinde ya da belli bir vade ya da ihbar süresi sonunda çekilmek üzere yatırılan paraya denir.

Kredi : Bir kişinin ya da bir kurumun, belirli bir süre boyunca belirli bir miktarda para kullanma hakkı verilmesidir. Kredi verilen kişi ya da kurum, bu para miktarını belirli taksitler halinde geri ödemeyi taahhüt eder.

Mudi : Bankaya para yatıran, başka bir ifadeyle bankada mevduat sahibi olan kişiye verilen isimdir.

Komisyon : Verilen hizmetler veya satılan ürünler için değişken oranda veya miktarda alınan bir ücret biçimidir.

Faiz :  Para sahibi veya yatırımcı açısından paranın kullanım hakkından belli bir süre vazgeçmenin getirisidir. Buna karşılık, borçlanan açısından ise parayı belli bir süre elinde bulundurma veya kullanım bedelidir. Banka ya da benzeri yerden borç karşılığı alınan paranın, kullanımına karşılık verilen ücrettir. Paranın zaman değeridir.

Valör : Faiz hesaplamasına başlangıç oluşturan tarihtir. Kredi hesaplarına alacak geçen hareketler için işlemin yapıldığı günü takip eden ilk iş günüdür. Borç geçen işlemler için valör, işlemin yapıldığı gündür.

Libor : (London Interbank Offered Rate) Londra bankalar arası para piyasasında likiditesi yüksek bankaların birbirlerine Amerikan doları üzerinden borç verme işlemlerinde uyguladıkları faiz oranıdır.

Tlref : (Türk Lirası Gecelik Referans Faiz Oranı) Finansal türev ürünlerde, borçlanma araçlarında ve çeşitli finansal sözleşmelerde değişken faiz göstergesi, dayanak varlık veya karşılaştırma ölçütü olarak kullanılabilecek, Türk Lirası kısa vadeli referans faiz oranı ihtiyacını karşılamaya yönelik olarak oluşturulmuş faiz göstergesidir.

Enflasyon : Genel fiyat düzeylerinde sürekli olarak artmasıdır. Enflasyon sadece belli bir malın veya hizmetin fiyatının tek başına artması değil, fiyatların genel düzeyinin sürekli bir artış göstermesidir.

Deflasyon : Genel fiyat düzeylerinde sürekli olarak düşüş yaşanmasıdır. Piyasada yer alan mal veya hizmetin sürekli olarak ucuzlaması ve değer kaybetmesidir. 

Temettü : Şirket hissedarlarına ortaklık payları oranında kar payı dağıtılmasıdır. Yıllık bilançoya göre belirlenen net kardan ya da bunun için ayrılmış yedek akçelerden dağıtılabilir.

KMH : (Kredili Mevduat Hesabı) İşletmelerin veya kişilerin otomatik ödeme veya para ihtiyaçlarında hesap bakiyeleri yetersiz olduğu anlarda tanımlanan limit ölçüsünde karşılanması için tanımlanan bir çeşit kredidir. Kredi verenin önceden tüketiciyle açıkça kararlaştırarak belirli bir limit dahilinde tüketicinin mevduat hesabında var olan aktiften fazlasını kullanmasına izin verdiği sözleşmedir.

Otomatik Ödeme Talimatı : Sahip olunan kredi kartı limiti ya da vadesiz mevduat hesabı bakiyesi dahilinde, fatura gibi düzenli ödemelerin otomatik olarak yapılmasına olanak tanıyan bir bankacılık hizmetidir. Kredi borcu, kira, fatura, elektrik su faturası gibi tahsilatlar birer otomatik ödeme talimatı örneğidir.

BES : (Bireysel Emeklilik Sistemi) Bireylerin çalışma yaşamları süresince birikim yapmasını sağlayan, Sosyal Güvenlik Sisteminin tamamlayıcısı olarak emeklilik gelirine ek bir gelir sağlayan özel emeklilik sistemidir.

Otomatik BES (Otomatik Katılım Sistemi - OKS); 1 Ocak 2017 tarihinde yürürlüğe giren ve çalışanların, işverenleri aracılığı ile BES’e otomatik olarak katılması anlamına gelen bir sistemdir. Bu sayede 45 yaşın altında çalışanlar ile SGK kapsamında çalışanlar Otomatik BES’e katılır.

TMSF : (Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu) Tasarruf sahiplerinin hak ve menfaatlerinin korunması için, mevduatın ve katılım fonlarının sigorta edilmesi, Fon bankalarının yönetilmesi, mali bünyelerinin güçlendirilmesi, yeniden yapılandırılması, devri, birleştirilmesi, satışı, tasfiyesi, Fon alacaklarının takip ve tahsili işlemlerinin yürütülmesi ve sonuçlandırılması, Fon varlık ve kaynaklarının idare edilmesi sağlayan kuruluştur.

BDDK : (Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu) Tasarruf sahiplerinin hak ve menfaatlerini korumak, bankalar ve özel finans kurumlarının piyasa disiplini içerisinde sağlıklı, etkin ve dünya ölçeğinde rekabet edebilir bir yapıda işleyişi için uygun ortamı sağlamak amacıyla kurulmuş bir kuruluştur.

Ciro : Bir işletmenin belirli bir zaman aralığında gerçekleştirdikleri faaliyetlerden elde edilen brüt gelir ya da hasılatadır.

KOBİ : (Küçük ve Orta Boylu İşletme) 250 kişiden az yıllık çalışan istihdam eden ve yıllık net satış hasılatı veya mali bilançosundan herhangi biri 250 Milyon Lirayı aşmayan işletmelerdir.

Benchmark: Bir işletmenin rekabet gücünü yükseltmek için, başarılı performansa sahip başka işletmelerin, iş yapma tekniklerini incelemesi, kendi teknikleri ile kıyaslaması ve  bu kıyaslamadan elde ettiği bilgileri kendi işletmesinde uygulaması yoluyla yapılan örnek almak, referans almaktır.

Çek : Bir ödeme aracı olan çek, banka müşterisinin hesabındaki belli bir tutarı bir başkasına aktarması için bankaya yetki veren kıymetli bir evraktır.

Bloke Çek : Hesapta bulunan paranın, çek tutarı kadar bloke edilmesiyle düzenlenen bir çek türüdür.

Muhabir Banka : Başka bir banka adına havaleleri kolaylaştıran, ticari işlemleri yürüten, mevduat kabul eden ve belge toplayan aracı veya acente olarak adlandırılmaktadır. Kısaca bir ülkeden başka bir ülkeye hizmet sağlayan finansal kurumu ifade etmektedir.